Voel je je regelmatig schuldig? Denk je vaak dat het aan jou is om dingen op te lossen? Neem jij vaak werk over van collega’s met problemen of neem je veel privé-verantwoordelijkheden op je, zonder rekening te houden met wat goed is voor jezelf? Of is het zo dat jij cliënten, vrienden of collega’s nooit laat wachten? Ook niet als je zelf behoefte hebt aan rust en ontspanning? Grote kans dat je een te groot verantwoordelijkheidsgevoel hebt.

Ik hoor dit best vaak van cliënten, maar ook van mensen om me heen. En eerlijk gezegd herken ik dit ook wel bij mezelf. Je kunt je zelfs verantwoordelijk gaan voelen voor het gevoel van de mensen met wie of waarvoor je werkt en leeft.

Natuurlijk heb je altijd bepaalde verantwoordelijkheden. Ten eerste voor jezelf, maar ook ben je verantwoordelijk voor het welzijn van je kinderen en misschien ook voor het welzijn van hulpbehoevende familieleden. Ook ben je in de rol als werknemer, werkgever, vrijwilliger of vriend verantwoordelijk  voor allerlei zaken. Maar je kunt hier ook té ver in gaan.

 

Test jezelf : 10 signalen dat jij je té verantwoordelijk voelt

Deze inzichtelijke lijst met 10 indicatoren kan jou helpen om te herkennen of jouw verantwoordelijkheidsbalans scheef is. Kijk eens of je dit herkent:

  1. Je gaat praten als er een stilte valt.
  2. Je zegt sorry voor dingen waar je niets mee te maken had.
  3. Je neemt de schuld op je voor dingen die buiten jouw controle of invloed zijn.
  4. Je maakt excuses voor mensen die zich vervelend gedragen.
  5. Je eerste impuls is het redden van mensen.
  6. Je bent verlamt door de omvang van een uitdaging.
  7. Je slaapt slecht omdat je je druk maakt over wereldwijde problemen.
  8. Je hebt het gevoel dat je altijd ervoor moet zorgen dat het leuk is op een feestje.
  9. Je ontneemt jezelf plezier omdat anderen het ook niet hebben.
  10. Je voelt je vaak schuldig.

Herkenbaar? Dan is het wellicht tijd om daar iets aan te doen. Want veel mensen met een hoog verantwoordelijkheidsgevoel hebben daar ook vaak last van. Ze zijn gefrustreerd, vermoeid, teleurgesteld of uitgeput. Misschien herken jij dat ook wel.

Wil je hier eens over doorpraten? Dan bied ik je een vrijblijvend en gratis coachgesprek aan van 60 minuten op een locatie bij jou in de buurt. Twijfel niet en meld je hier aan!

 

Verantwoordelijk ten koste van jezelf

Het wordt in onze maatschappij positief gewaardeerd wanneer je je verantwoordelijkheid neemt en je je (al dan niet belangeloos) inzet voor een ander. Maar toch kan het zijn dat jij last hebt van té veel verantwoordelijkheidsgevoel en dat dat je soms in de weg zit. Want té veel verantwoordelijkheid nemen, wordt ongezond als dat ten koste gaat van jezelf. Zorgzaam zijn ten koste van jezelf kan dan een schadelijk mechanisme worden. De behoeftes van anderen worden dan keer op keer belangrijker dan je eigen behoeftes.

Hoe ontstaat dit?

Dit patroon is al ontstaan toen je heel jong was. Het kan zo maar zijn dat jij als kind verantwoordelijk bent gemaakt of je verantwoordelijk bent gaan voelen voor het welbevinden van één of beide ouders. Bijvoorbeeld doordat er een ouder ziek was, afwezig was of altijd aan het werk was, er vaak ruzie was en jij daar tussenin sprong of de ouder(s) de opvoeding niet aan kon(den). Maar zo zijn er nog veel meer redenen te bedenken.
Er is dan sprake van een scheve situatie. Je ontwikkelt je als kind anders omdat je te vroeg een volwassen rol op je hebt genomen. Dit noemen we parentificatie, de omgekeerde ouder-kind-relatie. Je bent als het ware ‘parent’ geworden van je ouders.
Als kind wordt je dan verantwoordelijk (gemaakt) voor iets waarvoor jij niet verantwoordelijk zou moeten zijn. Als je dit mechanisme in je kindertijd ontwikkeld hebt, is de kans groot dat je het doorzet in je volwassen leven. Eenmaal volwassen blijf je je dan vervolgens overdreven verantwoordelijk voelen voor het welbevinden van anderen en trek je dus té veel verantwoordelijkheid naar je toe.

Risico op burn-out

Als je aan bovenstaande mechanismes lijdt, wordt je extra gevoelig voor overspannenheid of burn-out. Je bent geneigd hard te werken om aan al je gevoelde ‘verantwoordelijkheden’ te voldoen. Je voelt direct spanning als er aan iemands behoeften niet wordt voldaan.
Een stapje terug doen, wanneer je werk of privéleven te veel, te zwaar of te verantwoordelijk wordt, lijkt geen optie. Je gaat áltijd door en kunt of wilt niet voelen dat het niet meer goed voor je is. Uiteindelijk kom je dan uit in stress, uitputting en in het ergste geval een burn-out.

Risico op negatief zelfbeeld

Wanneer je al jong veel verantwoordelijkheid op je hebt genomen, en dus eigenlijk al als kind een volwassen rol hebt gepakt, is de kans aanwezig dat er een negatief zelfbeeld is ontstaan. De reden van het op je nemen van al die verantwoordelijkheid is , dat ieder kind graag wil dat zijn/haar ouders gelukkig zijn, want dat is van belang voor zijn/haar eigen welzijn. Dit is een oer mechanisme. Ook is het zo dat ieder kind ‘deep down’ gewoon gezien wil worden, waardering wil krijgen van zij/haar ouders. Maar daarmee ga je wel over je eigen grenzen en over die dan de ander. Je doet namelijk iets wat een ander zou moeten doen.

Risico op veel spanning

Dit is allemaal onbewust gedrag. En omdat je onbewust bezig bent met het willen krijgen van waardering, ben je ook steeds bezig met de vraag ‘doe ik het goed (genoeg)?’ Je hebt wellicht last van een of meerdere van deze verschijnselen: bang voor afwijzing; bang voor kritiek; bang om te falen; twijfelen over je eigen kunnen; controle willen houden; perfectionistisch. En omdat het jouw verantwoordelijkheid eigenlijk helemaal niet is (en je dat onbewust ook wel weet) kun je ook bang zijn om ‘door de mand te vallen’. Dit veroorzaakt best veel spanning.

Wat gebeurt er in je lichaam?

Dit kan ertoe leiden dat je altijd ‘aan’ staat en altijd in opperste paraatheid bent, altijd in de vecht- of vluchtmodus staat (net zoals een opgejaagd dier). Dit kost veel energie, want je lichaam komt niet meer in de herstelmodus. Je sympathische zenuwstelsel blijft hierdoor te lang ingeschakeld en je lichaam maakt bij deze continue stress veel stresshormonen aan, waaronder adrenaline en cortisol, ook gaan je bloeddruk en je hartslag omhoog en worden je zintuigen veel scherper. Allemaal om je lichaam voor te bereiden op vechten of vluchten. Hierdoor komt je immuunsysteem op een lager niveau en kan je bijvoorbeeld migraine en huidaandoeningen krijgen. Maar ook slecht slapen, concentratieproblemen, hoge bloeddruk en vermoeidheid kunnen je parten spelen.

Ontkenning

Tegelijkertijd kan het ook nog zo zijn, dat je dit allemaal ontzettend stom vindt van jezelf. Je ontwikkelt dan ook nog eens weerstand op je eigen doen en laten. Je ontkent hierdoor het mechanisme en de onderliggende emoties. Hierdoor wordt je eigenwaarde en energie nog verder afgebroken. Je straft jezelf als het ware dubbel!

Oplossingen

Parentificatie is doorgaans diep ingeslepen in je gedrag en in je gedachtenpatroon, maar het is te doorbreken. Je wint daardoor aan kracht. Het is niet zo dat je onverschillig wordt voor de noden van anderen, maar je hebt meer keuze wie en wanneer je helpt. Doordat je meer energie overhoudt en bewustere keuzes maakt wordt je een gelukkiger en krachtiger persoon. En een krachtiger persoon kan beter helpen, áls je dat wilt natuurlijk. Je kunt al direct starten met de volgende stappen:

Stap 1: Laat je weerstand tegen je eigen gedrag los

Je vindt het allemaal stom dat je dit doet en dat dit je gebeurt. Je moet toch gewoon niet zo zeuren? Begin nu eerst maar eens om deze weerstand op je eigen doen en laten, los te laten. En neem jezelf eens serieus. Besteed aandacht aan je eigen gevoel. Boos, bang, bedroefd, blij en uitingen daarvan in jouw lichaam zijn de basisgevoelens, daarnaast zijn er vele afgeleide gevoelens. Ga in een situatie na wat je gevoel je wil vertellen en wat je eigenlijk écht zou willen doen.

Stap 2: Laat de verantwoordelijkheid eens wat vaker los

Bedenk dan eerst of dat wat jij normaal gesproken doet, écht jouw verantwoordelijkheid is. Of doe je het omdat iemand anders het zegt (terwijl je al veel werk doet), omdat niemand het doet en het toch moet gebeuren, omdat de ander zo zielig is of doet. Als het volgens jou toch niet (helemaal) jouw verantwoordelijkheid is, doe het dan NIET of bespreek het met iemand die je vertrouwt. Zo scherp je jouw gedachten. Hier vind je ook tips om op een elegante manier NEE te zeggen.
Als je zelf nog niet zo goed kunt voelen, probeer daar dan mee in contact te komen. Activiteiten die daarbij kunnen helpen zijn bv. dansen, creatieve hobby’s, boeken lezen, plezier maken, (sentimentele) films kijken, enzovoort.

Stap 3: Zorg goed voor jezelf

Momenten of activiteiten met een ‘verstilling’ en ruimte om te voelen zonder afleiding helpen je om niet te snel voorbij je gevoel te gaan. Maak van ‘goed voor jezelf zorgen’ dan ook een basishouding. Zodra je dat beter doet, merk je het ook sneller wanneer je dingen voor anderen doet die ten koste gaan van jezelf. Bouw rust-ontspanningsmomenten in elke dag en elke week. Mogelijkheden zijn rustig wandelen in de natuur, mooie muziek luisteren of op een bankje genieten van het uitzicht. Bouw ook enkel actieve-ontspanningsmomenten in elke de week zoals bijvoorbeeld sporten, dansen, andere activiteiten die je leuk vind. Zoek dingen die belangrijk en fijn voor je zijn en doe ze regelmatig.

Stap 4. Aanpakken van jouw patronen

Als je écht jouw hardnekkige patronen wilt oplossen is het van belang om goed uit te zoeken waar jouw patroon van (té) veel verantwoordelijkheid nemen, vandaan komt. Je gaat daarvoor terug naar je opvoeding. Als je hier meer over wilt weten, bestel dan hier het gratis E-book over familiepatronen en je wordt al een heel stuk wijzer.
Maar je kunt nog een stap verder gaan en zaken echt aanpassen en daardoor rechtzetten. Dit kan door systemische teruggave-oefeningen en visualisaties. Daardoor wordt in jouw onderbewuste écht iets veranderd, waardoor je gaat voelen dat je het ook écht anders kunt gaan doen. Als je hiermee aan de slag wilt, kan ik je helpen. Vraag hier jouw gratis en vrijblijvende ontdekkingsgesprek aan en er zal een wereld voor je opengaan!

Leer jouw patronen zo kennen en verander stap voor stap je gedrag ten gunste van jezelf.
Je bent het waard!

NB Wil je hier eens over doorpraten? Dan bied ik je een vrijblijvend en gratis coachgesprek aan van 60 minuten op een locatie bij jou in de buurt. Twijfel niet en meld je hier aan!

 

Bronnen:
– Meulenberg Training & Coaching
– Ingrid Bannink Coaching
– Gerny Coaching en Consulting